|
PROJEKTY REALIZOWANE Od grudnia 2018 r. realizujemy pięcioletni projekt badawczy: POZOSTALI POZA NIEPODLEGŁĄ OJCZYZNĄ. POLACY NA UKRAINIE W WARUNKACH
SOWIECKIEGO TOTALITARYZMU 1918-1991
Projekt finansowany jest w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” (umowa nr 0115/NPRH7/H11/86/2018 z dnia 11 grudnia 2018 r.) I. Cel badań projektu: Celem projektu jest prześledzenie losów autochtonicznej ludności polskiej na Ukrainie Naddnieprzańskiej, czyli terytorium które po rewolucji październikowej w Rosji i klęsce ukraińskich usiłowań niepodległościowych, weszło w skład podlegającej reżimowi w Moskwie – Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Ludność ta nie zdecydowała się po 1918 r. na repatriowanie do odrodzonej Polski, ale podzieliła losy narodu ukraińskiego i innych narodowości w tej republice. Po pierwszym okresie tzw. eksperymentu leninowskiej polityki narodowościowej, ludność polska została poddana forsownej ateizacji, doświadczyła kolektywizacji rolnictwa, zjawiska masowego głodu, wywózek i różnych represji, m.in. w ramach tzw. „operacji polskiej. Władze komunistyczne cały czas dążyły do jej depolonizacji (poprzez forsowną językową rusyfikację) i wreszcie fizycznego pozbycia się społeczności polskiej z terenu republiki. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej żyjąca tam ludność polska przetrwała wojnę i okupację niemiecką, a następnie jej udziałem stały się konsekwencje powojennej polityki Stalina i kolejnych ekip władzy moskiewskiej pod kierunkiem przywódców ZSRR: Chruszczowa, Breżniewa, Andropowa, Czernienki i Gorbaczowa. W projekcie pragniemy zwrócić uwagę zwłaszcza na wschodnie obwody Ukrainy. Końcową datą realizowanych w projekcie badań jest rok 1991, kiedy to Ukraina po rozpadzie ZSRR uzyskała niepodległość. Materiał badawczy zamierzamy uzyskać drogą kwerend archiwalnych w postaci kopii znajdujących się tam dokumentów. Kopie te po zakończeniu projektu zostaną zdeponowane w bibliotece Instytutu i będą udostępniane wszystkim zainteresowanym. Natomiast najbardziej reprezentatywne dokumenty zostaną opracowane naukowo i wydane drukiem. II. Ramy chronologiczne
projektu: Projekt obejmował będzie lata 1917-1991. Wspomniany okres zostanie podzielony na następujące podokresy historyczne: – lata 1917-1939; – lata 1939-1945; – lata 1945-1991. III. Dziedziny życia
społecznego Polaków będące przedmiotem analizy w projekcie: Przedmiotem analizy w projekcie będą następujące dziedziny życia społecznego Polaków na Ukrainie: – położenie prawno-polityczne (analiza ustawodawstwa ogólnoradzieckiego i republikańskiego USRR); – represje wobec ludności polskiej na Ukrainie Radzieckiej; – przejawy oporu społeczności polskiej wobec totalitaryzmu sowieckiego i niemieckiego; – próby aktywności społeczności polskiej na polu politycznym; – szkolnictwo i oświata (wykorzystywanie programów szkolnych w celach propagandy komunistycznej); – życie kulturalne ludności polskiej (teatr, chóry amatorskie, biblioteki, kluby kultury); – życie religijne, ateizacja; – Polacy w życiu gospodarczym państwa totalitarnego; – życie codzienne ludności polskiej w miastach i na wsi; – współżycie z Ukraińcami oraz Rosjanami, Białorusinami, Żydami i Niemcami. IV. Zespół realizujący projekt: 1) Dr
Stanisław Stępień – historyk dziejów najnowszych, kierownik projektu, dyrektor Południowo-Wschodniego Instytutu
Naukowego w Przemyślu; 2) Dr Anna Siciak – historyk kultury XIX i XX wieku, bibliograf, bibliotekoznawca; 3) Mgr Bogumiła Kowal – historyk, archiwista; 4) Mgr Anna Zelwak – filolog ukrainista, tłumacz; 5) Lic. Ludmiła Kozłowska – filolog ukrainista, tłumacz; 6) Mgr Ryszard T. Łamasz – kierownik Biura Instytutu, koordynacja techniczna projektu. Współpracownicy zagraniczni: 1) Prof. dr Jewhen Sinkewycz – historyk (Czerkaski Narodowy Uniwersytet im. B. Chmielnickiego w Czerkasach); 2) Prof. dr Ołeksandr Rublow – historyk (Instytut Historii Ukrainy NANU w Kijowie); 2) Doc. dr Ołeh Pawłyszyn – historyk (Wydział Historyczny Narodowego Uniwersytetu im. I. Franki we Lwowie); V. Główne zadania badawcze realizowane w projekcie: 1. Kwerendy w archiwach ukraińskich w celu pozyskania kopii dokumentów obrazujących życie społeczne ludności polskiej na Ukrainie; 2. Przekład dokumentów zebranych w archiwach ukraińskich z języka rosyjskiego i ukraińskiego na język polski; 3. Opracowanie naukowe zebranych dokumentów; 4. Zdeponowanie zabranych dokumentów w Bibliotece PWIN i udostępnianie ich zainteresowanym badaczom; 5. Opublikowanie drukiem najbardziej reprezentatywnych pod względem merytorycznym dokumentów w instytutowej serii wydawniczej Polacy na Ukrainie. Zbiór dokumentów, z podziałem w następujących przedziałach czasowych: 1) cz. 1: Lata 1917-1939 (planowane 3 tomy); 2) cz. 2: Lata 1939-1945 (planowane 2 tomy); 3) cz. 3: Lata 1945-1991 (planowany 1 tom). 6. Umieszczenie skanów najciekawszych dokumentów na stronie internetowej: www.pwin.pl 7. Zakup ok. 100 książek i czasopism do zbiorów biblioteki PWIN. Zainteresowanych powyższą tematyką zapraszamy do współpracy. Zakończenie i podsumowanie projektu
planowane jest w grudniu 2023 r. |
|