1934, 23 luty, Winnica – Ocena śledztwa i oskarżenie końcowe prokuratora Winnickiego Oddziału GPU USRR w sprawie oskarżonych o przynależność do POW na Podolu.

                        [pieczęć z napisem*:]

государственное политическое управление

                             Винницкий обласной отдел

Orzeczenie końcowe

Jako prokurator Winnickiego Obwodowego Oddziału GPU zapoznałem się 23 lutego 1934 r. z materiałami śledczymi kontrrewolucyjnej organizacji „POW” dotyczącymi: Grygorowicza A.J.[1], Pakulskiego R.A.[2], Turżańskiego H. A[3]. i innych, oskarżonych z artykułów 54-4, 54-6 i 54-11 KK USRR. Osobiście przesłuchał oskarżonych: Grygorowicza A.J., Golda J.A.[4], Titowa P.S.[5], Szostaka M.A.[6], Jakuszewskiego W.K., Jaroszyńskiego W.A.[7], Tunickiego P.N.[8], Ryszko K.F.[9], Bojakowską J.A.[10], Szulc M.S.[11], Lubickiego M.A.[12], Gilewicza A.K.[13]

Na tej podstawie stwierdzam:

Śledztwo w powyższej sprawie przeprowadzono bardzo dokładnie. Dowiedziono istnienie kontrrewolucyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej – POW, która stawiała sobie za cel obalenie władzy radzieckiej i oderwanie od Związku Radzieckiego Ukrainy, celem przyłączenia jej do Polski.

Dla osiągnięcia tego celu prowadziła ona aktywną działalność powstańczą i wywiadowczą na terenie okręgu winnickiego. Zrzeszając silne kadry pedagogiczne, POW prowadziła prężną działalność na froncie kulturalno-oświatowym, wychowując młodzież szkół polskich w szowinistycznym duchu, a także rozprowadzając w dużej ilości polską szowinistyczną literaturę – ulotki i broszury.

Jak stwierdzono podczas śledztwa, kontrrewolucyjna POW na terenie okręgu winnickiego była filią zlikwidowanej organizacji na terytorium USRR.

Pewna część oskarżonych w powyższej sprawie, prowadziła w POW aktywną działalność wywiadowczą zbierając informacje, szczególnie o nastrojach ludności i przekazując je za granicę za pomocą swego centrum kierowniczego oraz poszczególnych polskich agentów*. Część oskarżonych jak np. Jaroszyński, Jakuszewski i Tunicki, prowadzili działalność szpiegowską na terenie USRR zbierając informacje o Armii Czerwonej i obronności kraju.

Z 48 oskarżonych tylko 4 nie przyznało się do winy. Pozostali przyznali się do udziału w działalności POW. Istotnym brakiem w powyżej sprawie jest niedostateczne poparcie oskarżenia przez materiały dowodowe, skutkiem czego akt oskarżenia sporządzono głównie w oparciu o zeznania członków organizacji.

Wielu oskarżonych zeznało, że kontrrewolucyjna organizacja w szerokim zakresie rozpowszechniała wśród ludności kontrrewolucyjne ulotki i szowinistyczną literaturę. Podczas śledztwa nie zastosowano dostatecznych środków dla wykrycia tychże ulotek i literatury.

Oskarżeni: Jaroszyński Wacław Aleksandrowicz, Jakuszewski Aleksander Kornijewicz, Tunicki Piotr Mikołajewicz okazali się aktywnymi członkami POW i – jak wykazały ich zeznania – prowadzili aktywną działalność szpiegowską, zbierając informacje na temat uzbrojenia Armii Czerwonej i obronności kraju, które przekazywali polskiemu sztabowi generalnemu, dlatego też zwracam się o wymierzenie im najwyższego wymiaru kary przez rozstrzelanie.

Oskarżony Ryżko Kazimierz Frankowicz, kułak, który uciekł z zesłania. Oskarżenie o jego działalności wywiadowczej opiera się na fakcie, że Ryżko podczas dwóch spotkań z polskim agentem Antonim Kaweckim przekazywał mu ustne informacje o nastrojach panujących wśród ludności wiejskiej. Dlatego proponuję by oskarżonego Ryżko nie skazywać na rozstrzelanie, a zamknąć go w obozie koncentracyjnym na okres 10 lat.

Bojakowska Jadwiga Kazimierówna – córka robotnika, nauczycielka. Oskarżona o to, że organizowała komórki POW po wsiach i prowadziła werbowanie nowych członków do k-r** organizacji, nie zostało to jednak dostatecznie udowodnione i nie znajduje pokrycia w materiałach zgromadzonych podczas śledztwa. Zeznała jednak, że należała do POW. Proponuję zatem zastosować wobec niej wyrok w zawieszeniu.

Lubicki Michał Andrzejewicz, biedniak, członek kołchozu, na podstawie materiału dowodowego, a także jego osobistych zeznań, stwierdzono, że jego udział w organizacji POW polegał na dwóch spotkaniach z aktywnym członkiem POW – Żaczkiem, przez którego został zwerbowany. Proponuję by w odniesieniu do Lubickiego zastosować wyrok w zawieszeniu.

W stosunku do oskarżonych – Winiarskiego Martyna Ilicza, lat 68, według zaświadczenia lekarskiego chorego, oraz Dumańskiego Jana Walentynowicza, według zaświadczenia lekarskiego cierpiącego na paraliż rąk, proponuję zastosować wyroki w zawieszeniu, tym bardziej iż są oni jedynie szeregowymi członkami POW i ze względu na stan zdrowia nie są zdolni do odbycia kary.

Oskarżony Bednarewski Wacław Martynowicz zgodnie z orzeczeniem lekarskim choruje na gruźlicę. Oskarżony Karczmar Gabriel Józefowicz według opinii lekarza jest kaleką i ma jedną nogę krótszą. Oskarżeni: Żydkiewicz Kazimierz Fedorowicz i Niebyłowki Edward Józefowicz, obaj według opinii lekarza są chorzy na ischias[14]. W trosce o zdrowie wszystkich wyżej wymienionych oskarżonych proponuję jedynie zesłać ich do Kazachstanu.

W stosunku do pozostałych członków k-r organizacji, występujących w charakterze oskarżonych, zgadzam się z propozycją ze strony Winnickiego Obwodowego Oddziału GPU w sprawie zastosowania wobec nich nadzoru społecznego.

Prokurator Winnickiego Obwodowego Oddziału GPU                     Semenow

      [brak podpisu odręcznego]

Winnica, 23 II [19]34 r.

Kopia, maszynopis w języku rosyjskim.

DA SBU, fond spraw wstrzymanych, spr. 78, k. 103-106.

Powrót