1934, 20 styczeń, Kijów – Akt oskarżenia w sprawie Ludwiki Rudnickiej.

Akt oskarżenia

W sprawie nr 5555

oskarżenie Ludwiki Józefowny Rudnickiej[i]

z art. 54-2, 54-11 i 54-6 Kodeksu Karnego USRR

Organy GPU wykryły i zlikwidowały kontrrewolucyjną organizację o nazwie Polska Organizacja Wojskowa (POW), prowadzącą aktywną szpiegowską, dywersyjną, terrorystyczną i powstańczą działalność w celu obalenia dyktatury proletariatu na Ukrainie, oderwania USRR od Związku Radzieckiego i zajęcia jej przez polskich imperialistów.

Utworzona w 1915 r. przez Piłsudskiego, POW od 1918 r. rozwinęła na terytorium USRR, szczególnie na Prawobrzeżu, szeroką szpiegowską, powstańczą i dywersyjną działalność, mającą przygotować grunt pod inwazję polskich obszarników i burżuazji na Ukrainę oraz pod okupację Prawobrzeża w 1920 r. Celem zamaskowania swej działalności i stworzenia dla niej legalnej bazy, POW szeroko stosuje taktykę wprowadzania swoich członków w szeregi partii komunistycznej.

W śledztwie ustalono, że jeszcze w 1919 r. przy współudziale członków POW utworzono w Kijowie tzw. Polską Robotniczo-Chłopską Partię Komunistyczną, za pośrednictwem której w szeregi KP(b)U przeniknęli członkowie kierowniczych władz POW.

Śledztwo dowiodło także, że organizacja szeroko stosowała taktykę przenikania swych członków do Komunistycznej Partii Polski i Ukrainy Zachodniej, w szeregach której prowadzili oni działalność prowokacyjną, a następnie w charakterze politycznych uciekinierów przerzucani byli do ZSRR, aby tutaj zajmować się szpiegostwem i dywersją, zasilając miejscowe kadry POW. Organizacja ta, odradzając się po rozbiciu jej przez organy CZK w 1921 r., odnowiła stare kontakty, przegrupowała się i przystąpiła do ponownej działalności.

Śledztwo wykazało, że działalność organizacji znacznie nasiliła się po faszystowskim „przewrocie majowym” Piłsudskiego. Organizacja rozwinęła szeroką szpiegowską, dywersyjną, wywrotową i powstańczą działalność, za podstawowy cel przyjmując przygotowanie polskiej interwencji oraz zorganizowanie zbrojnego powstania kiedy już do niej dojdzie.

Opierając się na polskich instytucjach kulturalnych, które służyły za przykrywkę działalności organizacji i bazę jej podstawowych kadr, POW rozwinęła szeroką działalność, tworząc swe komórki na Ukrainie, szczególnie w strefie przygranicznej. POW pracowała na zlecenie Polskiego Sztabu Generalnego, utrzymując systematyczne kontakty z zagranicą za pośrednictwem polskich „szkodników dyplomatycznych”* [sic!] jak i dzięki kurierom wysyłanym za granicę oraz innym kanałom, którymi dysponowali członkowie organizacji zajmujący odpowiedzialne stanowiska państwowe.

W trakcie śledztwa w powyższej sprawie, zeznania całego szeregu aktywnych uczestników i członków kierownictwa POW (Skarbka, Politura, Michajłowa, Dobrzyńskiego, Brzozowskiego, Bolina, Halkiewicz, Piszczałko i innych), udowodniły, że jednym ze starszych uczestników peowiackiego podziemia w Kijowie jest Ludwika Józefowna Rudnicka.

Pozostając w bliskich stosunkach ze Skarbkiem[ii], Rudnicka przez długi czas prowadziła peowiacką działalność pod jego bezpośrednim kierownictwem.

Na temat swoich kontaktów i swojej działalności jako kierownika POW, Skarbek w związku z Rudnicką zeznał co następuje: [...] Moje stanowisko, jako kierownika Biura Polskiego KC KP(b)U było doskonałą przykrywką dla działalności kontrrewolucyjnej elementów, które stanowiły szkielet peowiackiego podziemia. Zaliczają się do nich: Szumowicz[iii], Rudnicka [...] (nr sprawy 30*). Rudnicka będąc przez dłuższy czas nauczycielką w polskich szkołach, wykonując zadania organizacji przygotowywała polskie kadry nacjonalistyczne, prowadząc wychowanie młodzieży w polskim duchu nacjonalistycznym i wchodziła w skład kierownictwa POW na polskim odcinku kulturalnym.

Aktywny członek POW – Bolin-Werner zeznał: [...] do 1931 r. poewiackie kierownictwo w polskich instytucjach kulturalnych znajdowało się w rękach zorganizowanej grupy peowiaków, w skład której wchodziła Rudnicka [...] (nr sprawy 37).

Zeznania Bolina potwierdzają również zeznania członka kierownictwa POW – Dobrzyńskiego[iv], który w tym temacie zeznał, co następuje: [...] działalnością kontrrewolucyjną na odcinku kulturalnym w szkole zajmowały się, działające pod kierunkiem Skarbka, Szumowicz, Czarnecka, Zielenko*, Rudnicka [...] (nr sprawy 44).

Oprócz wyżej wymienionej działalności Rudnicka pracowała aktywnie na rzecz Polskiego Sztabu Generalnego.

Jak widać na przykładzie zeznań Michajłowa[v], swą szpiegowską działalność uprawiał on wespół z Rudnicką. Zeznał on otóż: [...] jak już zeznawałam, byłem kierownikiem Biura Informacyjnego w Kijowie, a informacje przekazywałem za pośrednictwem Rudnickiej [...] (nr sprawy 31).

To, że Rudnicka wykonując zadania POW, prowadziła działalność szpiegowską widać na przykładzie zeznań aktywnych członków tejże organizacji, Bolin-Wernera i Halkiewicz[vi] (nr sprawy 56, 50).

W latach 1930-1931 Rudnicka przebywała w kijowskim areszcie podejrzewana przez organy GPU o działalność kontrrewolucyjną. Podczas śledztwa nie przyznała się jednak do stawianych jej zarzutów. Niemniej, aresztowanie Rudnickiej mocno zaniepokoiło Skarbka. Wszelako, kiedy wyszła na wolność, z pomocą Skarbka, Rudnicka znów powróciła do pracy, kontynuując swoją kontrrewolucyjną działalność. Charakterystyczne są tutaj zeznania Skarbka, który stwierdził: [...] podczas pierwszego aresztowania nauczycieli w 1930 r., kiedy aresztowane zostały także Szumowicz, Rudnicka i Halkiewicz, odczułem nieufność ze strony członków partii i dlatego nie naciskałem jawnie na zwolnienie Rudnickiej. Jednakże starałem się zorientować, w jakim stopniu nasza działalność znana jest władzom. W tym celu odbyłem rozmowę z prokuratorem, który rozwiał moje obawy. Po zwolnieniu aresztowanych, dopomogłem im w ponownym przyjęciu ich do pracy [...] (nr sprawy 27).

Rudnicka w przedstawionym jej oskarżeniu przyznała się do winy i powiedziała co następuje: [...] Pochodzę z rodziny zamożnego zarządcy majątku obszarnika Dołgorukowa. W 1913 r. ojciec umarł, rodzina zaś przybyła do Kijowa. Po rewolucji mój starszy brat wraz z wojskiem wyjechał do Polski. Matka, siostra i dwóch młodszych braci wyjechali później. W Kijowie zostałam tylko ja i mój brat Zygmunt, który dotychczas pracował w Arsenale.

            W latach 1920-1931 pracowałam w charakterze nauczycielki w szkole polskiej nr 11 w Kijowie, a wcześniej, zaraz po szkole, przez rok pracowałam w zakładzie elektrycznym. Ostatnio, od 1931 roku, pracowałam w Polskim Instytucie Pedagogicznym i innych polskich instytucjach w Kijowie.

Wychowywałam się w rodzinie o zdecydowanie nacjonalistycznych przekonaniach i od najmłodszych lat wstąpiłam na drogę służby patriotyzmowi i nacjonalistycznym trendom. Usiłowałam być oddaną i prawdziwą Polką. Myślą i czynem walczyć o niepodległość Polski, o absolutne jej władztwo nad Ukrainą i Białorusią [...] (nr sprawy 64, 65).

Z tymi przekonaniami Rudnicka weszła na drogę dorosłego życia. Przyjęła ona rewolucję z dużą wrogością, a powstanie władzy radzieckiej wzmocniło w niej polski patriotyzm i ideę konieczności walki o „Wielką Polskę” (nr sprawy 65).

Rudnicka zeznała, że w 1920 r. brat jej zgłosił się do wojska polskiego, z którym wymaszerował do Polski. W tym też roku, będąc nauczycielką w szkole polskiej, została zwerbowana do POW przez pracującą tam Kuryłowicz. Kuryłowicz powiadomiła ją o powstaniu w Kijowie podziemnej organizacji POW związanej z Polską i miastami na Ukrainie oraz o realizowanej pod kierunkiem Polski działalności przeciw władzy radzieckiej w celu jej obalenia i zajęcia Ukrainy przez Polaków. Jednocześnie Kuryłowicz poinformowała Rudnicką, że POW prowadzi aktywną i kontrrewolucyjną działalność na rzecz Polski. Rudnicka przystała do konspiracji i od tego czasu zaczęła prowadzić aktywną działalność wywrotową.

W latach 1920-1926 Rudnicka pracowała pod kierunkiem Kuryłowicz, przekazując jej wszelkie zebrane materiały szpiegowskie, które następnie konsulat polski wysyłał do Polski.

Po wyjeździe Kuryłowicz do Polski w 1926 r., Rudnicka związała się ze Skarbkiem i całą swoją dalszą działalność prowadziła pod jego kierunkiem, przekazując mu wszystkie zebrane przez nią materiały o charakterze szpiegowskim (nr sprawy 67).

Od 1931 r. na odcinku szpiegowskim, Rudnicka związana była z Politurem i Dobrzyńskim. Na temat swej działalności Rudnicka zeznała: [...] praca moja, jako członka POW, miała charakter informacyjno-wywiadowczy i szkodniczy na froncie kulturalnym. Wszystkie zebrane przeze mnie materiały przekazywałam Politurowi i Dobrzyńskiemu (nr sprawy 68).

Reasumując powyższe, istnieje uzasadniona podstawa aby Ludwikę Józefownę Rudnicką uważać za społecznie niebezpieczną, dlatego też sprawę nr 5555, oskarżającą Ludwikę Józefownę Rudnicką, ur. w 1899 r. w Odessie, pochodzącą z rodziny zarządcy obszarnika, Polkę, obywatelkę USRR, z zawodu nauczycielkę, z nieukończonym wyższym wykształceniem, bezpartyjną, członka związków zawodowych, niezamężną, pracującą w Polskim Instytucie Pedagogicznym, od 1931 r. aresztowaną za działalność kontrrewolucyjną, obecnie przebywającą w kijowskim więzieniu GPU, zamieszkałą w Kijowie przy ul. Gogolewskiej 14/15, o przestępstwa przewidziane w art. 54-2, 54-11, 54-6 Kodeksu Karnego USRR, skierować do rozpatrzenia „trójki sądowej” przy Kolegium GPU USRR z prośbą o wymierzenie L.J. Rudnickiej kary uwięzienia w obozie na okres 5 lat.

Informacja: oskarżona Rudnicka przebywa obecnie w więzieniu GPU, skąd zostanie przetransportowana do „trójki sądowej” przy Kolegium GPU USRR. Dodatkowych okoliczności w powyższej sprawie nie ma.

Pełnomocnik grupy dochodzeniowej:

Rakita [H.Ł.]

[podpis odręczny]

Wyrażam zgodę:

Naczelnik grupy śledczej

Goldman[vii] [S.I.]

[podpis odręczny]

Zatwierdzam

Zastępca Naczelnika KOO GPU

Czerdak[viii][M.G.]

[podpis odręczny]

Sporządzono 20 01 1934 r.

Oryginał, maszynopis w języku rosyjskim.

DASBU, fond spraw wstrzymanych, spr. 60830-FP, t. 45, k. 90-95.

Powrót